Thứ Sáu, 21 tháng 3, 2014

Phân biệt tự động từ và tha động từ

Động từ có rất nhiều các phân loại. Vì sao phân loại? Để bạn sử dụng đúng. Ví dụ phân loại nó thành động từ 5 đoạn và 1 đoạn: Đơn thuần là về cách chia.

Bài này Saroma Lang sẽ nói về tự động từ (động từ tự thân) và tha động từ (động từ tác động) do có bạn đã comment ở bài Toàn cảnh động từ tiếng Nhật.

Định nghĩa

Động từ tự thân

Định nghĩa: Động từ không tác động lên đối tượng khác, tiếng Nhật gọi là 自動詞 Jidoushi (Tự Động Từ). Ví dụ, naku = khóc là động từ tự thân. Ở đây tôi dịch nghĩa để cho các bạn dễ hiểu, chứ thông thường mọi người gọi là "tự động từ" hay "jidoushi".

Chú ý là động từ tác động (tha động từ) sẽ đi với trợ từ を (wo) để tác động nhưng KHÔNG PHẢI LÀ động từ tự thân không đi với "wo" nhé.

Ví dụ: Daigaku ni harenakatta koto wo naku = Tôi khóc việc đã không vào được đại học

Bạn khóc việc gì đó thì dùng wo vẫn được. Hay bạn khóc cho ai đó cũng vậy, ví dụ kare wo naku = khóc anh ấy.

Động từ tác động

Định nghĩa: Động từ tác động lên đối tượng khác, tiếng Nhật gọi là 他動詞 Tadoushi (Tha Động Từ).
Ví dụ động từ "ăn" taberu thì bắt buộc phải trả lời câu hỏi "ăn gì" đúng không?
Ví dụ: お好み焼きを食べる Okonomiyaki wo taberu = tôi ăn bánh xèo Nhật (bánh xèo okonomiyaki)

Tất nhiên là có thể lược bớt đối tượng nếu đã đề cập hay ngầm hiểu. Ví dụ trong đoạn hội thoại:
A: 飯を食べましたか。 Meshi wo tabemashita ka? / Anh ăn cơm chưa?
B: 食べました。 Tabemashita. / Tôi ăn rồi.


Phân biệt động từ tự thân Jidoushi và động từ tác động Tadoushi

Ờ bài Toàn cảnh động từ tiếng Nhật có bạn nêu ý kiến thế này:
治す Naosu (TRỊ) = chữa bệnh là động từ tác động tadoushi.

Thế nhưng 治される Naosareru lại là động từ tự thân jidoushi như trong câu:

病気は治された Byouki wa naosareta = Bệnh đã được chữa khỏi

(病気 Byouki: BỆNH KHÍ)

Đúng như vậy. Ở đây bạn cần biết là: Naosareru là dạng BỊ ĐỘNG của Naosu. Vì thế, 2 động từ này khi phân loại lại thành khác nhau.

Ghi nhớ: Động từ và dạng bị động của nó sẽ phân loại khác nhau. Dạng bị động luôn là động từ tự thân.

Hiển nhiên không? Takahashi nghiên cứu khá nhiều ngữ pháp và thường được ... 100 điểm mà ha ha. Lý do là thế này, khi là dạng bị động thì nó đã nói về việc bị tác động rồi, nên nó không thể tác động nữa.

Thế không có nghĩa là động từ tác động Tadoushi mới có dạng bị động! Cái này hơi gây nhầm lẫn cho bạn một chút, nên Takahashi sẽ giải thích cho bạn một cách khó hiểu nhất, à quên, dễ hiểu nhất chứ!

Động từ tự thân cũng có dạng bị động, ví dụ động từ khóc naku.

Hãy nghiên cứu tiếng Việt trước: Tôi BỊ đứa bé khóc (tức là chỉ tôi bị tiếng khóc của nó quấy rầy, làm tôi khó chịu, chỉ việc tôi bị thiệt hại).

Tiếng Nhật cũng vậy: 赤ちゃんに泣かれた Akachan ni nakareta = Tôi bị đứa trẻ khóc

Ở đây nakareta là dạng bị động của naku. Dạng bị động này chỉ việc bạn đang "bị" hành kiểu gì đó. Tương tự, dạng bị động cũng chỉ về việc bạn "được" lợi ích nào đó:

先生に褒められた Sensei ni homerareta = Tôi được giáo viên khen

褒める homeru = Khen => Bị động: Homerareru (do là động từ 1 đoạn) = Được khen (bị khen??)
(褒: BAO = khen ngợi)

Một điều nữa là, tiếng Nhật không phân ra "bị" và "được" như tiếng Việt, nên bạn cần phán đoán theo ngữ cảnh. Có thể người Nhật thích miêu tả sự việc khách quan chăng? Còn người Việt quan tâm xem mình bị hại, hay được lợi? Có trời mới biết nhưng ngôn ngữ phải khác nhau một chút cho nó hoành tráng chứ!

BÀI TẬP CỦA TAKAHASHI
Tự động từ và tha động từ thường đi thành cặp:
- 治す Naosu = chữa bệnh
- 治る Naoru = khỏi bệnh

Nhưng 治る Naoru và 治される Naosareru đều là động từ tự thân (tự động từ), chúng khác nhau gì? Bạn hãy tự trả lời xem nhé.

(C) Saroma Lang 2014

24-03-2014
Trả lời cho câu hỏi trên:
治る Naoru là "khỏi bệnh" => Byouki ga naotta = Tôi đã khỏi bệnh.
治される Naosareru là "được chữa khỏi bệnh" => Byouki ga naosareta = Tôi đã được chữa khỏi bệnh.
Ý nghĩa của chúng là khác nhau, tức là Naoru chỉ nói về việc khỏi bệnh, không đề cập tới có chữa hay không, tức là có thể không chữa gì mà tự khỏi, hoặc cũng có thể là được chữa khỏi nhưng không đề cập tới (vì không muốn hay không cần thiết).
Còn Naosareru là chỉ bệnh được chữa khỏi, tức là có hành động "chữa bệnh" ở đây. Còn tất nhiên, ở câu trên thì ai chữa không được đề cập tới. Nếu muốn đề cập thì dùng dạng này:
A-sensei ni byouki ga naosareta. = Tôi được bác sỹ A chữa khỏi bệnh.
- Takahashi -

15 nhận xét:

  1. "Naosu" là tự động từ, tức là "chữa bệnh" ad có viết ở bài kia nên mới thấy khó hiểu thôi chứ đâu có thắc mắc gì !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. ôi vãi ,ad (sảoma viết hài quá hại não, nhưng hay đây hehe
      came oơm nhé

      Xóa
  2. Ừ đúng, cám ơn bạn đã nhắc. Đã check và sửa lại! ^^
    Ghi thêm cho chắc:
    NAOSU là THA ĐỘNG TỪ nhé!

    Trả lờiXóa
  3. mình thích "vạch lá tìm sâu":)) mà thi thoảng bị fốt phát nên hơi hại não :))

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. cool, hại não trước, tốt não sau, đời là thế mà ^^

      Xóa
  4. Takahashi trả lời câu hỏi Naosareru với Naosu đị ạ :)!!!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Đã trả lời ở trên nhé!

      Xóa
    2. Thế ví dụ như động từ morau thì có dạng bị động là morawareru khộng ạ? Và có nghĩa có khác gì nhau?

      Cảm ơn saromalang.com rất nhiều!!

      Xóa
    3. Về nguyên tắc ngữ pháp thì có, nhưng về thực tế thì hầu như không xuất hiện, vì việc "morau" = "nhận" thì ít ai nói là "bị nhận" đúng không? Tiếng Việt cũng ít khi nói "bị nhận" trừ khi đó là nói đùa :D

      Xóa
  5. Vì mới học nên em bị rối. :(
    Nhưng nếu bị đọng của jidoushi thì vẫn là jidoushi đúng không ạ

    Trả lờiXóa
  6. m nghi thực ra tha động từ hay tự động từ cũng là chỉ phân biệt tương đối thôi, nó còn phụ thuộc nhiều vào ngữ cảnh. m lấy vd: TH1 bạn sang nhà anh chơi và hỏi anh ĂN cơm chưa?(đây là câu chào hỏi thông thường nên động từ Ăn không tác động đến chủ thể nào rõ ràng vậy nó là tự đt). TH2: bạn cho anh 1 quả táo sau đó khi sang chơi bạn hỏi a đã ĂN táo chưa?
    (ở đây người nói có ý bàn về quả táo m cho, anh có thể khen, chê, cảm ơn .. quà bạn tặng vậy ĂN ở đây có tác đông đến chủ thể là quả táo nên nó là tha động từ và thể hiện ý muốn nói khác với trên). m suy nghi vay ko biet có dung ko mong mn chi giáo.p/s : có một thứ tuyệt đối đó là mọi thứ chỉ là tương đối.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Tại sao lại ăn cơm không tác động lên cơm?

      Xóa
    2. ad đang nói đến thứ đa số bạn nhé ad giải thích rất hay đấy
      ,như bạn thì nên đọc kỹ lại bên trên
      ý của bạn là đổi chủ ngữ rồi,2 cách nói khác nhau

      Xóa
  7. Ad cho mình hỏi với, "Dạng bị động luôn là động từ tự thân." Vậy trong câu này: 私は弟にカメラを壊されました。(Tôi bị em trai làm hư máy ảnh) thì động từ 壊される có được xem là tự động từ ko ạ? Vì mình thấy có tân ngữ đi kèm ý.

    Trả lờiXóa