Học cách phân loại từ vựng

Học từ vựng là một chuyện, để sử dụng đúng thì bạn phải phân loại đúng loại từ, tức là phải hệ thống hoá được từ vựng.

Ví dụ, モテる moteru là một động từ, có nghĩa là "hấp dẫn người khác giới", モテル男 moteru otoko là "người đàn ông hấp dẫn", còn モテル女 moteru onna là "người đàn bà hấp dẫn". Nhưng mặc dù là động từ (verb = V), về ngữ nghĩa thì lại là một tính từ (adjective = A). Do đó, để dễ hiểu, Takahashi sẽ ký hiệu là AV, tức về ngữ pháp là V nhưng về ngữ nghĩa là A. Tất nhiên, đây là tiếng Nhật = Japanese nên bạn có thể ký hiệu JAV thì tuỳ ha ha ha.

Nếu gọi tên trong tiếng Việt, thì Takahashi sẽ gọi AV là động tính từ, tức là thân thì là động từ, nhưng hồn thì là tính từ.

Chúng ta phải hiểu biết về từ vựng

Cách dùng từ thì thường chỉ có một. Ví dụ, bổ nghĩa cho động từ thì phải là trạng từ. Tức là tính từ nhưng biến đổi phù hợp để thành trạng từ (Adverb = Adv.). Do đó, hiểu biết về từ vựng giúp bạn nói và viết đúng ngữ pháp. Trong tiếng Nhật, bạn cũng biết là một Vế Câu / Cụm (Phrase = Phr.) cũng có thể bổ nghĩa:

• 仕事ができない人 Shigot ga dekinai hito = người không làm được việc

仕事ができない Shigot ga dekinai là một Phrase (vế câu) bổ nghĩa cho danh từ "hito" (người), và cả cụm (phrase) trên cũng tạo thành một danh từ mới.

• 仕事ができない人 Shigot ga dekinai hito = Noun (N) = Danh từ
• 仕事ができない Shigot ga dekinai = Phrase
• 人 = N

Và chúng ta thấy là Phrase + N = N, hay nói đúng hơn Phrase + N1 = N2. Học ngôn ngữ cũng như học toán vậy thôi.

Nếu phải ký hiệu danh từ mới này thì bạn sẽ ký hiệu thế nào? Nếu là Takahashi thì tôi ký hiệu là Phrase.N, tức là vẫn là một danh từ, nhưng được bổ nghĩa bởi một cụm/vế câu.

Nhưng lại còn cách nói thế này nữa cơ:

• 仕事がダメな人 = người (hoàn toàn) không làm được việc

Ở đây, bổ nghĩa cho "hito" (N) là một tính từ đuôi "na", tức là A-"na". Nhưng tính từ này không phải là một A-"na" đơn, mà lại là một cụm (phrase). Tức là, thân của nó là A-"na" nhưng hồn của nó là một Phrase. Vì thế, tôi sẽ ký hiệu ngữ pháp cho nó là PA-"na" hay Phr.A-"na". Bắt buộc cụm này phải được theo sau bởi một danh từ.

Công thức: Phr.A-"na" + N = N

Phân tích một câu

Khi muốn hiểu nghĩa, hay dịch một câu, việc quan trọng là phân tích được cấu trúc ngữ pháp của câu đó. Sau khi phân tích thì mọi việc chỉ là tổng hợp lại ý nghĩa.
Ví dụ câu này:
仕事がダメな人をどうしても雇いたくない。
Shigoto ga dame-na hito wo doushite mo yatoitakunai.
Tôi không muốn thuê người không làm được việc tẹo nào.

Phân tích: "doushite mo" là một dạng trạng từ, bổ nghĩa cho động từ (yatou = thuê người), nghĩa là "dù cách nào cũng ...", "dù sao cũng (muốn làm gì đó)", "không (muốn) ... tẹo nào" (nếu đi với động từ phủ định). Có thể phân loại nó thành Adv. (trạng từ). Cụ thể hơn thì có thể phân loại thành dạng Phr.Adv để phân biệt với trạng từ làm từ tính từ A-"i" hay A-"na".

Cấu trúc câu này là:

N を Adv. Vない

Trong đó, cụ thể hơn: N = Phr.Aな + N.
Và: Vない (không V) = V（たい）たくない (không muốn V)
Ở đây V（たい） là dạng V-"tai", tức là muốn làm gì đó nhưng bỏ "tai" đi mà thêm "takunai" để diễn tả là không muốn làm gì đó.

Và cấu trúc là: Phr.Aな　N　を　Adv.　V（たい）たくない
=> Tôi không muốn V N [tính chất Phr.A] [một cách Adv.]

Kết luận: Phân loại đúng từ vựng sẽ giúp bạn nhanh chóng hệ thống hoá ngữ pháp và cách sử dụng từ vựng tiếng Nhật.

Note: Bài này có một phần gửi từ iPhone app "Blogger".