Vì sao 災害 [saigai, TAI HẠI] hay bị dịch sai?

Chào mọi người!

Có một từ rất nhiều người dịch sai trong tiếng Nhật là từ 災害 [saigai, TAI HẠI]. Vì sao 災害 [saigai, TAI HẠI] hay bị dịch sai đến vậy? Đâu là cách dịch từ tiếng Nhật 災害 [saigai, TAI HẠI] đúng sang tiếng Việt?

Cách dịch đúng 災害 [saigai, TAI HẠI]: thảm họa, tai họa (tiếng Anh: disaster)

Lỗi dịch sai 災害 [saigai, TAI HẠI] hay gặp phải:

• thiên tai ("thiên tai" trong tiếng Nhật phải là 天災 [tensai, THIÊN TAI])
• tai nạn ("tai nạn" trong tiếng Nhật phải là 事故 [jiko, SỰ CỐ])

Nguyên nhân dịch 災害 [saigai, TAI HẠI] sai

Nguyên nhân 1: Không đọc tốt từ điển tiếng Nhật và tham khảo Google Dịch trong khi Google Dịch dịch sai từ này.

Nguyên nhân 2: Cố gắng dịch cho sát cách đọc [TAI HẠI] của chữ kanji nên sử dụng các từ có chữ TAI như thiên tai, tai nạn.

Khi dịch bằng Google Dịch (ở thời điểm hiện tại), nếu dịch riêng từ 災害 thì dịch đúng là "thảm họa" nhưng khi dịch 3 từ 災害、自然災害、天災 thì dịch sai thành "thiên tai, thiên tai, thiên tai", tức là trong câu văn từ hày hay bị dịch sai thành "thiên tai".

Khi dùng Microsoft Bing Translator thì 災害、自然災害、天災 cũng bị dịch thành "thiên tai, thiên tai, thiên tai", cũng sai nốt.

Nếu thử tra từ điển từ 災害 [saigai, TAI HẠI] thì chúng ta có nghĩa sau đây:

デジタル大辞泉

さい‐がい【災害】

読み方：さいがい

地震・台風などの自然現象や事故・火事・伝染病などによって受ける思わぬわざわい。また、それによる被害。「不慮の—」「—に見舞われる」

ウィキペディア（Wikipedia）

災害

災害（さいがい、英語:Disaster）とは、自然現象や人為的な原因によって、人命や社会生活に被害が生じる事態を指す[1][2]。

Đọc từ điển thì chúng ta thấy có 災害 [saigai, TAI HẠI] gồm các hiện tượng tự nhiên như là động đất, bão v.v. nhưng cũng gồm cả các tai họa như hỏa hoạn, tai nạn, bệnh truyền nhiễm. Nó không chỉ gồm thiên tai, mà cả các thảm họa do con người gây ra.

Nghĩa tiếng anh là "disaster" cũng là thảm họa, chứ không phải chỉ là "natural disater" tức là "thảm họa tự nhiên".

Đây là ba từ liên quan:

• 災害 [saigai, TAI HẠI]: thảm họa (disaster)
• 自然災害 (sizen saigai, TỰ NHIÊN THẢM HỌA) = thảm họa tự nhiên (natural disaster)
• 天災 [tensai, THIÊN TAI]) = thiên tai (natural calamity)

Có nhiều người dịch  自然災害 (sizen saigai, TỰ NHIÊN THẢM HỌA) là "thiên tai" nhưng dịch như vậy liệu có đúng không?

Phân biệt sắc thái của "thiên tai" và "thảm họa tự nhiên"

天災 [tensai, THIÊN TAI]) = thiên tai và 自然災害 (sizen saigai, TỰ NHIÊN THẢM HỌA) = thảm họa tự nhiên là hai từ ĐỒNG NGHĨA, tuy nhiên, sắc thái của chúng khác nhau. Vì thế dịch 自然災害 là "thiên tai" là không chính xác, nhất là khi trong tiếng Nhật đã có từ riêng để chỉ "thiên tai" rồi.

• thảm họa tự nhiên: Sử dụng để phân biệt với các thảm họa do con người gây ra như hỏa hoạn chẳng hạn, nhấn mạnh đến "thảm họa"
• thiên tai: Sử dụng để chỉ hiện tượng tự nhiên bất thường gây ra thiệt hại lớn, nhấn mạnh đến các hiện tượng bất thường

Hàm ý nhấn mạnh là khác nhau, do đó nếu gặp 自然災害 thì bạn nên dịch là "thảm họa tự nhiên" chứ không nên dịch là "thiên tai".

Takahashi